83. rocznica niemieckiej zbrodni
Dodano: 21 października 2022
Dokładnie 83 lata po publicznej egzekucji polskich patriotów we Włoszakowicach, której 21 października 1939 roku dokonało niemieckie komando policji bezpieczeństwa w ramach tzw. Operacji Tannenberg, odbyły się uroczystości upamiętniające to jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w historii naszej gminy. Ofiary niemieckiego antypolskiego terroru na tych ziemiach w czasie II wojny światowej wspominano we włoszakowickim kościele pw. Świętej Trójcy, na pobliskim cmentarzu parafialnym oraz pod tablicą pamiątkową w miejscu rozstrzelania.
Obchody rozpoczęły się od uroczystej mszy świętej w intencji pomordowanych oraz innych ofiar wojny w latach 1939-1945, koncelebrowanej przez księdza proboszcza Zbigniewa Dobronia oraz księdza seniora Andrzeja Szulca. Bezpośrednio po nabożeństwie przemaszerowano na cmentarz, by na tamtejszej wspólnej mogile z ciałami Józefa Kaczmarka, Andrzeja Kociuckiego i Wojciecha Mikołajczaka ze Święciechowy, Józefa Przerackiego z Krzycka Wielkiego, Stanisława Urbaniaka z Dąbcza, Karola Zapłaty z Długich Wielkich oraz Ignacego Żmudy z Leszna złożyć wiązanki kwiatów, zapalić znicze i pomodlić się. W podobny sposób pamięć o zamordowanych uczczono również przy tablicy pamiątkowej z ich nazwiskami, która znajduje się na obecnym placu 21 Października (w miejscu kaźni). Uroczystość w centrum Włoszakowic uświetniło dodatkowo odczytanie apelu pamięci oraz oddanie salwy honorowej przez kompanię honorową 125. Batalionu Lekkiej Piechoty 12 Wielkopolskiej Brygady Obrony Terytorialnej. Salwa honorowa w wykonaniu Włoszakowickiego Bractwa Kurkowego została też oddana na cmentarzu.
W obchodach uczestniczyły władze samorządowe gminy Włoszakowice z wójtem gminy Robertem Kasperczakiem i przewodniczącym Rady Gminy Kazimierzem Kurpiszem na czele, dowódca 125. Batalionu Lekkiej Piechoty ppłk. Wojciech Gosiewski, prezes Koła Gminnego Związku Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych Lucyna Wójcik, dyrektor Przedszkola nr 2 we Włoszakowicach Lidia Olejnik, wicedyrektor ZSO we Włoszakowicach Alicja Zborowska. Nie zabrakło także pocztów sztandarowych reprezentujących lokalne instytucje i organizacje, a więc: Koło Gminne Związku Kombatantów RP i BWP we Włoszakowicach (sztandar niesiony przez żołnierzy), Włoszakowickie Bractwo Kurkowe, jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej we Włoszakowicach, Kółko Rolnicze, Towarzystwo Kolejarzy oraz Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Karola Kurpińskiego. Przy tablicy w miejscu rozstrzelania obecni byli też przedstawiciele Szkoły Podstawowej im. Marii Konopnickiej w Krzycku Wielkim, skąd pochodził jedyny mieszkaniec gminy będący ofiarą wspomnianego mordu – Józef Przeracki, dzieci z Przedszkola nr 2 we Włoszakowicach oraz podopieczni Środowiskowego Domu Samopomocy im. Wernera Kenkla.
A.A.
***
Krótki rys historyczny wydarzeń sprzed 80 lat
Po 1 września 1939 roku (już od pierwszych dni okupacji) w całym kraju, a więc i w Wielkopolsce, Niemcy prowadzili działania mające na celu wymordowanie czołowych polskich działaczy społecznych i politycznych. Szczególną akcją w zakresie eksterminacji przedstawicieli elit społeczeństwa II Rzeczypospolitej na naszym terenie była operacja pod niemieckim prowokacyjnym kryptonimem Tannenberg (słowo to po niemiecku oznacza Grunwald).
Do realizacji morderczej operacji skierowano Einsatzkommanda 11, 14 i 15 (były to oddziały operacyjne liczące 100 do 120 ludzi wchodzące w skład Einsatzgruppe VI; funkcjonariusze Einsatzgruppe wkraczali na ziemie polskie zaraz za Wehrmachtem; dysponowali spisami polskich patriotów, których należy zabić, przeprowadzali aresztowania i egzekucje). 18 października 1939 roku w Poznaniu odbyła się odprawa funkcjonariuszy Einsatzgruppe VI. Zgodnie z rozkazem Reinharda Heydricha (kierującego Operacją Tannenberg) zaplanowano wówczas przeprowadzenie w dniach 20, 21 i 23 października egzekucji publicznych w czternastu miastach leżących na terenie pięciu powiatów Wielkopolski: gostyńskiego, kościańskiego, leszczyńskiego, śremskiego i średzkiego. Na listach osób przeznaczonych do rozstrzelania znalazło się 275 nazwisk.
We Włoszakowicach (pod wieczór w sobotę 21 października) rozstrzelano: Józefa Kaczmarka (Święciechowa), Andrzeja Kociuckiego (Święciechowa), Wojciecha Mikołajczaka (Święciechowa), Józefa Przerackiego (Krzycko Wielkie), Stanisława Urbaniaka (Dąbcze), Karola Zapłatę (Długie Wielkie) i Ignacego Żmudę (Leszno).
Członkami sądu doraźnego Policji Bezpieczeństwa (Sipo) 14 Einsatzkommando w Poznaniu, a więc bezpośrednimi sprawcami zbrodni 21 października 1939 roku we Włoszakowicach i innych miejscowościach regionu, byli wielkopolscy Niemcy, nierzadko sąsiedzi pomordowanych, w tym osoby publiczne, jak np. Wolfgang Bickerich – pastor kościoła ewangelickiego św. Jana w Lesznie.
Oprac. P. Borowiec
